Een vrouw zit op schoot bij een man, Willem Basse, 1634, ets, collectie Rijksmuseum
*Vier eeuwen glitter en glamour in negenendertig portretten ten voeten uit van vorsten, edelen en rijke burgers (m/v): met Rembrandts Marten en Oopjen uit 1634 als slagroom op het toetje trekt High Society in het Rijksmuseum volle zalen. Zie eerdere afleveringen van Museumkijker. Aan de hand van de 'hoofdzonden' vraatzucht, hebzucht en lust eindigt de expositie met tachtig prenten en tekeningen over de achterkant van al die schone schijn. Minder druk bezocht, maar ook zeer de moeite waard.
In allerlei variaties wordt er in drie zalen - met nabij een achttiende-eeuws hemelbed - heel wat gemoraliseerd over de akelige gevolgen van losbandigheid. Zo verwerpt 'het bescheiden dienstmeisje' de ongeoorloofde toenadering van haar broodheer, haar beloning is zoet: hij trouwt haar. Tegelijk valt er op veel prenten te genieten van humor en spotternij. Willem Basse etste bijvoorbeeld in 1634 een man-met-Rembrandt-snor die zijn hand onder de rok van een vrouw-met-Saskia-wenkbrauwen steekt, ze zijn gekleed à la Marten en Oopjen. De samenstellers van de expositie vermoeden een ‘inside joke’, Basse werkte dat jaar met Rembrandt aan een boek en zag de kunstenaar Marten en Oopjen vereeuwigen.
'Het bescheiden meisje verwerpt de ongeoorloofde toenadering', Thomas Gauguin en Thomas Hellyer naar James Nortcote, ets en stippelwerk 1796, aankoop F.G. Waller-Fonds 2008, collectie Rijksmuseum
Een greep uit heel veel meer: Cornelis Troost (1696-1750) liet tussen 1720 en 1730 prins Eugenius van Savoye en de Amsterdamse boekhandelaar Louis Renard prostituées keuren tijdens een revue in het exclusieve bordeel van Madame Thérèse aan de Prinsengracht. Hij maakte er een hilarische scène van. Er is zelfs een o la la-zaaltje helemaal aan seksuele bezigheden gewijd, starring Hortense de Beauharnais, een poosje koningin van Holland geweest. High Society tot in de slaapkamer: iedereen in de ban van lust, net als ‘gewone’ stervelingen.
High Society in het Rijksmuseum duurt tot en met 3 juni. Voor meer informatie: http://www.rijksmuseum.nl
Foto: David van Dam
