Gunther Uecker (1930), tv met spijkers, 1963, particuliere collectie. Eigen foto.
* Een van de prominente kunstenaars op de wonderschone expositie ZERO: Let Us Explore The Stars in het Stedelijk Museum is Günther Uecker (1930), van wie K20 in zijn woonplaats Düsseldorf nog dit voorjaar een actuele tentoonstelling in huis had. De internationale beweging ZERO was een reactie op de gemoedsuitstortingen in de abstract expressionistische kunst van die dagen. Op zoek naar ‘een zone van stilte en nieuwe mogelijkheden’ werd de naam in 1957 in Düsseldorf bedacht door Heinz Mack en Otto Piene, in Nederland verenigden Armando, Jan Henderikse, Henk Peeters, Jan Schoonhoven en herman de vries zich om soortgelijke redenen in de Nul-groep.
Voor de expositie kon een ruime selectie uit de eigen collectie worden gemaakt: het Stedelijk organiseerde in 1962 en 1965 belangrijke tentoonstellingen over ZERO en verwierf meer dan 75 hoogtepunten. Een verrassing zijn de vele bruiklenen van particulieren. Günther Uecker was ook populair onder verzamelaars, maar dat betekende dat zijn werk deels uit de openbaarheid verdween. Dat gebeurde ook veel andere kunstenaars.
ZERO is vooral bekend gebleven door zijn monochrome, veelal witte schilderijen. De eerste zaal van ‘Let Us Explore The Stars’ biedt daar een spectaculaire uitstalling van, wie daar binnenkomt met de drukte van buiten nog op het netvlies en in de oren, kan hier met een paar keer ademhalen tot 'zenrust' raken. ZERO experimenteerde bovendien met ‘gewone’ voorwerpen als spijkers, watten, veren, banden en bierkratjes, de expositie is onder meer een weerzien met de bandenwand van Armando en de enorme installatie van bierkratten van Jan Henderikse. De samenstellers verwijzen niet voor niets ook naar de spectaculaire effecten die kunstenaars bereikten ‘door ‘schilderen’ met vuur en rook, schieten met pijlen, snijden in doek of spiegelende oppervlaktes die speelden met het licht’. Nog zo’n ZERO-vondst: motoren die kunstwerken lieten bewegen, kloppen en zelfs ontploffen.
Uecker is met zes en twintig werken in het Stedelijk vertegenwoordigd. In de catalogus analyseert hij zijn werk in een tekst uit 1961: ‘(….) Mijn objecten zijn een ruimtelijke realiteit, een zone van licht. Ik gebruik mechanische middelen om het subjectieve gebaar te overwinnen, te objectiveren, een situatie van vrijheid te scheppen.’
De expositie ZERO: Let Us Explore The Stars in het Stedelijk Museum in Amsterdam duurt tot en met 8 november. Voor meer informatie: http://www.stedelijk.nl
Gunther Uecker (1930), Witte Molen, spijkers op hout, elektromotor, gespoten, 1964, particuliere collectie. Eigen foto.
