Celeste Dupuy Spencer, In the White House, 2019, foto Kunsthal KAdE
In Kunsthal KAdE in Amersfoort is de tentoonstelling ‘This is America / Art USA Today' opmaat naar de aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen. De expositie omvat schilderijen, foto's, muurschilderingen, documentatie en installaties van zo'n veertig Amerikaanse kunstenaars en is een weerspiegeling van de chaos. Ze verbeelden thema's als identiteit, stedelijke leefcultuur, klimaatproblematiek en natuurlijk: 'Trump'.
Door Lucie Th. Vermij
Het is al de tweede Americana-tentoonstelling dit jaar in de Kunsthal KAdE. 'Tell Me Your Story' over honderd jaar Afro-Amerikaanse kunst was gebaseerd op storytelling en werd in het licht van de opgelaaide Black Lives Matter-discussies heel goed bezocht. En nu dan kunst toegespitst op de sociale en politieke situatie in de VS, slavernij, racisme, patriottisme en seksisme, maar ook het Amerikaanse gevangenissysteem.
Dat kan geen toeval zijn. Kunsthal KadE-directeur Robbert Roos, tevens curator van deze tentoonstelling, maakte in de zomer van 2019 een lange roadtrip door de USA. Om antwoorden te vinden op de vraag hoe Amerikaanse kunstenaars zich in het huidige politieke en sociale klimaat positioneren reed hij met de auto van de oost- naar de westkust en weerom, door alle landschappen en sferen en sprak hij overal met kunstenaars, curatoren en galeriehouders. Zijn indruk: ‘Het een verscheurd land. Niet alleen staan Republikeinen en Democraten fel tegenover elkaar, maar ook stad en platteland lijken in verschillende belevingswerelden te leven, raciale spanningen zijn onverminderd actueel, een religieus-conservatieve beweging probeert actief progressieve wetgeving terug te draaien en de kloof tussen arm en rijk wordt steeds pregnanter. Amerikaanse kunstenaars nemen van oudsher positie in binnen het maatschappelijke debat.’
Hank Willis Thomas, A Suspension of Hostilities, 2019, foto Peter Cox, website Kunsthal KAdE
'This is America' is een weerslag van de ontmoetingen tijdens deze reis in grote en kleine steden. Het is een bonte verzameling foto- en videowerken, muurschilderingen en installaties. Veel Amerikaanse kunstenaars kan je als activist bestempelen. Ze zijn in elk geval sociaal gericht, ontwikkelen programma’s om gevangenen hulp te bieden, workshops om gehandicapten te ondersteunen, projecten om achterstandswijken nieuw leven in te blazen. Veertig kunstenaars: hoe alles en iedereen recht te doen? Ik beperk me tot de zeven kunstenaars die mij het meest zijn bijgebleven, in de hoop dat u denkt: ik ga ook eens kijken om misschien door weer andere werken geraakt te worden.
Bij binnenkomst springt natuurlijk meteen de knaloranje Dodge Charger uit 1969 in het oog. Gecrasht, op zijn neus in een zandbak. Het is een werk van Hank Willis Thomas, een levensgrote kopie van ‘General Lee’, auto van de hoofdrolspelers uit de populaire tv-serie The Dukes of Hazzard uit de jaren zeventig. Op het dak staat de omstreden ‘Confederate flag’ afgebeeld, de vlag van de staten die in de 19e eeuw tégen afschaffing van de slavernij waren. Het is een sterk beeld van het gecrashte land dat ooit de droom was voor velen in de wereld.
Sheila Pree Bright, #1960who, foto Lucie Th. Vermij
De eerste zaal is gewijd aan de Black Lives Matter-beweging die niet los te zien is van de Cilvil Rights Beweging in de jaren zestig van de vorige eeuw. Met onder meer fotografe Sheila Pree Bright uit Waycross (Georgia), die voor de serie #1960who grote zwart-wit portretten van ooit prominente deelnemers aan de Civil Rights Movement in de jaren zestig in de stad hing. Hun strijd is nog niet gewonnen en duurt voort. Wat we zien in de reeks #1960now: protestmarsen waarin jonge mensen meelopen die het gevoel hebben dat er niets is verbeterd sinds 1960. Ze maakte ook mooie portretten van jongeren die ze vroeg met de Amerikaanse vlag op de foto te gaan en een statement te maken door de manier waarop zij zich lieten portretteren.
Alixa Garcia, Who's Next: Up in Arms, fragment foto Lucie Th. Vermij
Dan is er veel aandacht voor homo- en feministische kunst, onder andere Guerrilla Girls die niet nalaten aandacht te vragen voor het lage aandeel vrouwelijke kunstenaars in musea en galeries. Dat deden zij in de jaren tachtig en dat doen zij nog steeds. Want het aandeel vrouwen in de kunstwereld groeit niet erg. Het is waar, ze hebben gelijk, maar er hangen niet erg indrukwekkende werken.
Wel indrukwekkend is het grote groepsportret van de New Yorkse multimediakunstenaar Alixa Garcia die onder de titel 'Who's next Up in Arms' een enorm groot en liefdevol groepsportret gemaakt heeft van kinderen die het afgelopen decennium omgekomen zijn door wapengeweld en moordpartijen op scholen. Met dit schilderij wil ze de vermoorde kinderen herdenken en strijdt zij voor rechtvaardigheid en gerechtigheid.
LosDos, Operation Hold the Line/The Effects of Imperialism, 2020, Foto: Mike Bink, website Kunsthal KAdE
Gina Phillips uit New Orleans maakt textielwerken waarin zij buurtgenoten afbeeldt. Haar wijk werd in 2005 enorm getroffen door de orkaan Kathrina die voor grote overstromingen zorgde. Er verdwenen veel mensen. En hele stadsdelen, de sporen zijn nog steeds zichtbaar. De bewoners knappen alles zelf weer op met de weinige middelen die ze hebben. Met haar quilt-machine, waarmee ze als het ware schildert, maakt ze portretten van die mensen.
Tenslotte is er ook een zaal gewijd aan Donald Trump. Voor mij onverwacht hangen er ook werken van een Trump-aanhanger: John McNaughton, die grote hyperrealistische schilderijen maakt waarin de president steevast een heldenrol speelt. Trump die als fiere commandant een bootje door een moeras leidt, met zijn Republikeinse kompanen in gevechtstenue aan boord. Trump met zijn Melania op een Harley Davidson in Amerikaanse kleuren, toegejuicht door supporters. Reproducties vinden gretig aftrek op zijn website.
John McNaughton, Maga Ride 2019, foto Kunsthal KAdE
Fotograaf Andres Serrano bouwde in de zomer van 2019 een portret van Trump op uit parafernalia. Een jaar lang kocht hij allerhande spullen op, waarop Trumps naam, gezicht of handtekening staat: foto’s, petjes, mokken en gesigneerde tijdschrift-covers, maar ook spullen uit zijn casino’s, van zijn universiteit en de Trump Steak. Voor hem is dit de essentie van Trump, die zichzelf als ‘merk’ in de markt zet. In Amersfoort is een selectie uit de verzameling te zien. Centraal staat een ronddraaiende sculptuur met het woord ‘Ego’. Fascinerend. Voegt weer veel toe van wat we al van Trump weten.
Celeste Dupuy-Spencer uit Los Angeles maakt expressionistische figuratieve schilderijen over de godsdienstwaanzin van Trumps achterban. De wereld die zij verbeeldt is levendig, maar ook rommelig en dreigend. Het lijken wel apocalyptische taferelen..
'This Is America | Art USA Today' is overweldigend en indrukwekkend. De tentoonstelling voegt veel toe aan de beelden die we al kennen uit de media, die helaas vaak een soort herhaling zijn.
Bij de tentoonstelling is een boek van Robbert Roos over zijn roadtrip uitgebracht dat onderdeel uitmaakt van de tentoonstelling. Hij beschrijft uitgebreid zijn vele ontmoetingen met kunstenaars en bezoeken aan musea en galeries. Veel interviews, beschrijvingen en beeldmateriaal. Helaas een beetje erg kleine letters en foto's. Een iets groter formaat had het geheel meer recht gedaan. Maar alles even wetenswaardig
De tentoonstelling 'This Is America | Art USA Today' is te zien tot 3 januari 2021.
Kunsthal KAdE, Eemplein 77, 3812 EA, Amersfoor
