Giovanni Segantini, Ave Maria tijdens de overtocht,1886. Fondazione Otto Fischbacher
Giovanni Segantini (1858-1899) was een Italiaans impressionistisch kunstschilder, een belangrijk vernieuwer van de Alpenschilderkunst en een van de beroemdste Europese kunstenaars eind 19e eeuw. De laatste jaren van zijn leven woonde hij met zijn gezin in de bergen bij het Zwitserse Sankt Moritz, waar nu op een heuvel aan de dorpsgrens het mooie Segantini Museum staat.
Door Lucie Th. Vermij
Deze zomer logeerde ik een paar dagen bij vrienden in Zwitserland. Daar werd ik aangenaam verrast door een reproductie in de woonkamer van een schilderij van een boot op een meer met een roeier, vrouw met baby en veel schapen bij schitterend avondlicht. ‘Dat is van Giovanni Segantini’, vertelde de gastvrouw trots, ‘de beroemdste schilder van Zwitserland’.
‘Ave Maria tijdens de overtocht’ hangt ook in Sankt Moritz. Het werk trok tijdens een tentoonstelling in 1883 in Amsterdam al veel aandacht. In het museumwinkeltje staat bij de reproductie vermeld dat die ongekend hoge oplagen kent en menig Zwitserse huiskamer opfleurt.
Segantini schilderde niet alleen berglandschappen, maar ook genrestukken, portretten en figuren. Hij werd geroemd om de lichtwerking in zijn schilderijen. Hij exposeerde in alle grote West-Europese steden. Zijn schilderij ‘Vacche aggiogate’ (‘Drinkende koeien’, 1888) won een gouden medaille bij de Wereldtentoonstelling van 1889 te Parijs. Eind 19e eeuw gold hij als een van de meest succesvolle Italiaanse schilders. Hij werd in één adem genoemd met vernieuwers als Monet, Van Gogh, Gauguin, Cézanne en Klimt. Meer dan een eeuw later is hij buiten Zwitserland nu wat op de achtergrond geraakt.
Giovanni Segantini, Het Leven, 1896-1899
Giovanni Segantini werd geboren in 1858 in Noord-Italië aan het Gardameer, waar het toen nog Tirol heette en onder Oostenrijk viel. Het was in 1919 dat Zuid-Tirol onder Italiaans gezag kwam. Hij had een moeilijke, armoedige jeugd. Zijn moeder stierf vroeg en hij liep meerdere malen van huis weg. Toen hij zeven jaar was kwam hij in huis bij zijn halfzuster in Milaan, waar hij een nare jeugd had. Hij werd opgeleid tot schoenmaker, werkte in de foto- en drogisterijzaak van zijn halfbroer en was assistent van een decoratieschilder. In de avonduren volgde hij de ‘Academie van Brera’.
In 1881 keerde hij de stad en de academie de rug toe en trok hij naar de bergen, samen met zijn geliefde Luigia Bugatti (‘Bice’) met wie hij vier kinderen kreeg. Ze leefden ongehuwd. Trouwen kon niet, omdat Segantini statenloos was. Toen hij bij zijn zuster in Milaan ging leven was hen het Oostenrijkse paspoort geweigerd en zij had nooit het Italiaans paspoort aangevraagd. Later was het niet meer mogelijk. Het maakte reizen en trouwen onmogelijk. Na zijn dood kreeg Sagentini postuum een Zwitsers paspoort.
Giovanni Segantini, Terugkeer naar de slaapstal, 1888
Eerst woonden ze in Brianza tussen Milaan en Como en in 1886 verhuisden ze naar Graubünden in Zwitserland, waar hij vooral berglandschappen schilderde. Sagentini was verrukt van het boerenleven daar boven in de bergen en de boeren en de herders (m/v) waren dan ook een geliefd onderwerp. Hij had een eigenzinnige schildertechniek, met dikke streepjes verf die qua techniek wel aan pointillisme doen denken. De kunsthandelaar Vittore Grubicy die hem ondersteunde en met wie met wie hij nauw samenwerkte, hield hem op de hoogte van de vernieuwingen in de kunst in Frankrijk en Nederland. Dat inspireerde hem tot veel schilderijen met het prachtige licht in de bergen als onderwerp. Zijn grote droom was een groot panorama te schilderen en te exposeren, maar dat kreeg hij niet voor elkaar. Zijn laatste werken waren voor de triptiek ’La vita’ – ‘La natura’ – ‘La morte’ (‘Leven’ – ‘Natuur’ – ‘Dood’) die nu in het museum boven in de ronde koepel hangen, toch een soort panorama.
Op 42-jarige leeftijd stierf Segantini plotseling aan een blindedarmontsteking. Daar hoog in de bergen was medische zorg te ver weg om hem op tijd te bereiken. De hele regio treurde om ‘hun’ kunstenaar en richtte in 1908, negen jaar na zijn dood een soort monument op; het markante museumgebouw tegen een berg aan de rand van het dorp, ontworpen door de Zwitserse architect Nicolaus Hartmann. Mij deed het gebouw denken aan een sobere byzantijnse kerk, maar het museum zelf vergelijkt het met een mausoleum.
Museum Segantini, Sankt Moritz
In het museum zijn enkele tientallen werken te zien, vooral landschappen en portretten. Een paar werken worden speciaal uitgelicht en toegelicht. Deze zomer is uitgepakt met een reconstructie van een schilderij van een priester op een trap naar een kerk, dat over een oud schilderij heen geschilderd blijkt te zijn met een heel ander beeld. In eerste instantie stond een zwangere jonge vrouw midden op die trap, en boven aan die trap drie roddelende vrouwen. ‘Zonder absolutie’ heette het. Het was begin 1885 te zien geweest in Turijn en een paar maanden later overgeschilderd in Milaan. Dat schilderij heet ‘De vroege mis’ en er is alleen een oudere priester op te zien. Wat zijn motief geweest is om het over te schilderen blijft gissen.
Giovanni Segantini, Middag in de Alpen, 1891
Wie er in de buurt is moet er zeker gaan kijken. Segantini heeft de Alpen, zijn mensen en dieren schitterend in beeld gebracht. De ruimte, het licht, het rauwe leven… Ook het prachtige museum zelf maakt een bezoek zeer de moeite waard.
Adres:
Segantini Museum, Via Somplaz 30, 7500 St. Moritz, Zwitserland.
https://segantini-museum.ch/en/home_2/
