John, Annabel Oosteweeghel, uit de serie Insomnia, Museum De Fundatie
Journaliste Carlijn Vis en fotografe Annabel Oosteweeghel maakten samen 'Insomnia', een boek over mensen met slapeloze nachten, in Museum De Fundatie in Zwolle is er de komende maanden een tentoonstelling. In interviews op de radio en in kranten praatten Oosteweeghel en Vis er bij de opening prettig open over, opvallend zonder meningen en oplossingen.
Door Lucie Th. Vermij
Een op de vijf Nederlanders schijnt aan slaapproblemen te lijden. Sommigen geven zich een tijd over aan pillen of slaapdeskundigen, maar doorgaans helpt dat niet erg en zijn ze nacht na nacht overgeleverd aan zichzelf en de duisternis. De gedachten stopzetten, dat zeggen slapelozen, is het allermoeilijkst. De vermoeidheid, wanhoop en eenzaamheid zijn groot. In de slapeloze nacht is relativeren bijna onmogelijk. Overdag herken je ze niet, de slapelozen. Overdag kunnen ze evengoed energieke prettige mensen zijn. Veel praten slapelozen er niet over, want mensen komen nogal snel met ongevraagd advies. Oosteweeghel hoorde desondanks zo vaak mensen vertellen over de wanhoop van slapeloosheid, niet even maar jarenlang, dat ze besloot er een fotoserie over te maken. Want de wereld waar de slapeloze in terechtkomt is een heel andere dimensie van het bestaan. Die wilde ze verbeelden.
Zelf heb ik ook jarenlang periodes van slapeloosheid gekend en daar veel aan beleefd, gekmakende vermoeidheid enerzijds, maar ook grote oneindigheid en schoonheid. Dus ben ik heel nieuwsgierig naar wat Oosteweeghel heeft gemaakt. De Fundatie heeft momenteel de hoofdtentoonstelling 'Crux', met/over kunstenaars uit de omgeving Leipzig, met veel vervreemdende landschappen zonder mensen. ‘Ínsominia' treft me meer. Eén grote zaal is het slechts, donkerblauwe wanden, beelden van slapeloze mensen.
Anna, Annabel Oosteweeghel, uit de serie Insomnia
Annabel Oosteweeghel (1969) studeerde audiovisuele vormgeving aan Academie St. Joost, het filmvak. Haar foto's zijn dan ook meer dan beeld: ze vertellen een verhaal. Ze maakt ook commercieel werk voor reclamebureaus en bladen in binnen- en buitenland en richt zich daarbij op lifestyle en mensen. Maar altijd maakte ze ook vrij werk. Over kwetsbare mensen. Met een speciale invalshoek. Voor de tentoonstelling 'Oblivious' (2016) legde ze herinneringen vast van de oudere generatie. In Noordwijk – haar woonplaats - was ze op twee bungalows uit de jaren 60 gestuit waar de tijd stilgestaan leek te hebben. De ongeschonden jaren-zestig-interieurs inspireerden haar. De tentoonstelling toonde het verstrijken van tijd in een leven en wat daarvan overblijft, de schoonheid en tragiek van een huwelijk. En het verhaal van de dementerende oude vrouw die al jaren in een verzorgingstehuis om de hoek van haar eigen bungalow aan zee woont.Die houdt ze in stand als een museum van herinneringen. Afgelopen najaar had Oosteweeghel de tentoonstelling ‘Generation Poor’ in Museum Hilversum. Daarvoor fotografeerde ze twintig mensen die in Nederland in armoede leven. Ze probeerde ook hier perceptie te veranderen door het hele verhaal te laten zien.
Voor 'Insomnia', portretteerde ze zestien mensen, ieder met een eigen reden waarom ze de slaap niet kunnen vatten. Ze fotografeerde hen niet in hun eigen huis, maar in huizen die ze huurde en ensceneerde. In een donkerblauw geschilderde zaal zien we mannen en vrouwen, oud en jong, in bed, op de grond, tussen de deurposten, in een vloerkleed gerold, in bad, buiten, wandelend in een nachtpon. duistere omgevingen, wondere lichtinval, ongemakkelijke houdingen. En heel aanwezig is een beetje vervreemdende sferische soundscape. Een hele goede sfeer.
Marjon, Annabel Oosteweeghel, uit de serie Insomnia
Met Carlijn Vis maakte Oosteweeghel het boek waarin de verhalen van de geportretteerden opgetekend staan. Er is niet één verhaal. Allemaal gaan ze anders om met de nacht en de dag die volgt. De esthetiek van de nacht en de wanhoop van slapeloosheid gaan bij 'Insomnia' hand in hand. Er klinkt een vervreemdende soundscape van de geluidskunstenaars Stijn Hosman en Zeger de Vos. Speciaal voor dit project hebben zij in de verstilde uren van de nacht gewerkt om haar bijzondere ritme en stemming te integreren in het compositieproces. Een mooie (h)erkenning van de ervaringswereld in de nacht, zowel door de zaal, de beelden als de muziek.
'Insomnia' in Museum De Fundatie, Blijmarkt 20, Zwolle, is te zien tot en met 5 mei.
Voor meer informatie:
https://www.museumdefundatie.nl/nl/annabel-oosteweeghel/
Annabel Oosteweeghel (fotografie) en Carlijn Vis (interviews), Insomnia (een uitgave van Waanders & de Kunst), 29,90 euro.
Annabel Oosteweeghel, foto Monica Stuurop
