Gastschrijver Gerda J. van Ham

Ontluikende kastanjeknoppen, Floris Verster. (1861-1927) 1899, waskrijt op papier, Museum De Lakenhal

Door Gerda J. van Ham

Vlak voor de eeuwwisseling (1899), tekende Floris Verster op een klein stuk papier kastanje knoppen die ontbolsteren. De tekening lijkt op een botanische studie, de kastanje takken vertonen verschillende stadia van groei. De kiemkracht is explosief, de bladeren stuwen zich denkbeeldig naar buiten. Verster vult het blad op met de textuur van de boombast. Met deze ingenieuze compositie leverde hij een klein pareltje af.

In 1890, negen jaar eerder, had Vincent van Gogh in Auvers, in de laatste maanden van zijn leven, […]

Lees verder →

Mary Cassatt, Badende vrouw, uit prentenserie The Ten, 1890-1891, Van Gogh Museum

Door Gerda J. van Ham

Het Van Gogh Museum viert 150 jaar Impressionisme met een expositie uit Nederlandse collecties. Vijftien musea en een aantal particuliere verzamelaars stonden schilderijen, beeldhouwwerken en grafiek af. De tekening, ets, litho, aquarel en pastel doen ook mee. Het resultaat is een waaier aan zonnige kleuren en lichtvoetige sensaties, waar de Franse Impressionisten om bekend staan. Minder bekend is dat de Nederlandse musea en Hollandse collectioneurs hun hand te lang op de knip hielden en veel topwerken […]

Lees verder →

Meisen vrouwenhaori, 1950-1970, 81 x 128 x 48 cm, inspiratie ‘Explosie’ Roy Lichtenstein. Collectie Manavello

Door Gerda J. van Ham

‘Kleine stukjes geschiedenis’, noemt de Italiaanse verzamelaar en kunsthistoricus Lydia Manavello haar Japanse kimono’s met intense kleuren en opmerkelijke patronen. Een selectie van haar verzameling is nu tentoongesteld in Japanmuseum SieboldHuis aan het Rapenburg in Leiden. Het zijn Japanse kledingstukken in een geometrische T-vorm met twee overlappende voorzijden die bijeen worden gehouden door een band (obi). Het ontwerp is zowel voor dames als heren identiek. Een kimono is gemaakt uit één stuk stof van ongeveer […]

Lees verder →

Wassily Kandinsky, Akhtyrka. Nina et Tatiana dans le véranda, 1917. Collectie Centre Pompidou

“Kleur is het klavier, het oog de hamer,

terwijl de ziel een piano met vele snaren is”

Uit: Über das Geistige in der Kunst

Door Gerda J. van Ham

Pionier, docent en uitgever Wassily Kandinsky (1866-1944), opereerde evenals een handjevol andere pleitbezorgers voor de moderne kunst, op het snijvlak van figuratie en abstractie. Vanwege zijn revolutionaire theoretische geschriften, zoals ‘Über das Geistige in der Kunst’, wordt deze imposante Rus gerubriceerd als een van de vroegste non-figuratieve kunstenaars. De expositie ‘Kandinsky, Pionier van de abstracte kunst’ in het H’ART Museum […]

Lees verder →

Tuin buitenplaats Kasteel Wijlre, Gebroken cirkel, Ad Dekkers 1971. Foto: Moniek Wegdam

Door Gerda J. van Ham

Zover het oog reikt glooiende heuvels en beboste hellingen. Alsof je een miniatuur bekijkt uit een Middeleeuws getijdenboek. Dat was het uitzicht toen ik onlangs een studievriendin in Zuid-Limburg bezocht. Zij verhuisde van het luidruchtige Amsterdam, naar de buitenaardse rust in het dorpje Mechelen, nabij Valkenburg. Aan de rand van het gazon met wilde grassen een verscholen dassenburcht. De dassen sluipen in de nacht rondom het huis, hun sporen zijn op het grindpad zichtbaar. Daaronder loopt het gazon […]

Lees verder →

Anselm Kiefer, Winterreise, 2015-2020, 310 x 600 x 1250 cm, privé-collectie, foto:; Georges Poncet

Door Gerda J. van Ham

De Duitse kunstenaar Anselm Kiefer (1945) wordt wel beschouwd als een alchemist en mysticus. In zijn jonge jaren maakte Kiefer furore met zwartgeblakerde schilderijen van desolate landschappen zonder een sprankje heldere lucht. Velen herinneren zijn Innenraum (Stedelijk Museum, 1981), de beruchte mozaïekzaal van Hitler’s kanselarij, gebouwd voor het Duizendjarige Rijk. Het is een troosteloos en vervallen decor van gesneuvelde illusies.

Door zijn beladen vroege werk, werd Kiefer veelvuldig geassocieerd met de mythen en sagen van de Germaanse geschiedenis zoals […]

Lees verder →

Wybrand Hendriks (1744-1831), Zelfportret, 1807, olieverf op paneel, 30 x 22 cm, Frans Hals Museum, Haarlem (in langdurig bruikleen aan Rijksmuseum Twenthe, Enschede

Door Gerda J. van Ham

Wybrand Hendriks (1744-1831) was een artistieke duizendpoot. Hij werd in 1785 aangesteld als kunstschilder en conservator tekeningen en prenten van het zojuist geopende Teylers Museum in Haarlem. Samen met zijn vrouw Agatha Ketel nam hij zijn intrek in het Pieter Teylers Huis gelegen aan de Damstraat, om de hoek bij het Spaarne. Hendriks ontplooide zich in zijn functie als ‘kastelein’ van het Teylers Museum tot […]

Lees verder →